Nerwica lękowa to zaburzenie, które polega na niezdrowym wyolbrzymianiu reakcji lękowych organizmu, które nie wynikają z organicznych zmian w ciele. Często jest to spowodowane stresem lub traumatycznymi doświadczeniami. Głównym symptomem jest poczucie niekontrolowanego lęku bez konkretnej przyczyny. Lęk ten może przybierać różne formy – od nagłego i napadowego, poprzez długotrwały i uogólniony, aż po specyficzne fobie. Inne sygnały tej choroby obejmują kołatanie serca, uczucie niepokoju, duszności, problem z zasypianiem, zawroty głowy i drżenie rąk. Skuteczne leczenie nerwicy lękowej polega głównie na psychoterapii, ale często stosuje się również medykamenty o działaniu uspokajającym oraz antydepresyjnym.
Nerwica lękowa manifestuje się w wielu odmianach, z których wszystkie są powiązane z dominującym uczuciem niepokoju. Dodatkowo mogą występować różnego rodzaju objawy somatyczne, takie jak niedowłady, problemy ze zmysłami (zwłaszcza wzrokiem), duszności, ucisk w klatce piersiowej, bóle w różnych miejscach ciała (najczęściej w głowie, żołądku lub klatce piersiowej), zawroty głowy, drgawki, kołatanie serca, nadmierne pocenie się i wiele innych. Patologiczny lęk można opisać jako obsesyjne uczucie niepokoju, które jest albo ogólne i nieokreślone, albo skupione na konkretnym obiekcie lub sytuacji – wówczas nazywamy go fobią.
Osoba z nerwicą lękową ma poprawne postrzeganie rzeczywistości i często jest świadoma, że jej lęk jest irracjonalny. To odróżnia nerwicę od innych chorób psychicznych. Zaburzenia te mają wiele typów, ale najpopularniejsze z nich to fobie, ciężka reakcja na stres, zaburzenia adaptacyjne, somatyczne dysfunkcje i zaburzenia dysocjacyjne. Nerwica lękowa jest chorobą przewlekłą, która tendencję do nawrotów pod wpływem specyficznych sytuacji życiowych.
Przyczyny tego typu zaburzeń są wieloczynnikowe i mogą wynikać z genetyki, czynników psychologicznych i biologicznych. Innymi słowy, osoba ze skłonnością do nerwicy, która jest także wystawiona na określone czynniki psychospołeczne, ma duże ryzyko zachorowania na tę chorobę. Często można zaobserwować występowanie nerwicy u bliskich krewnych, co sugeruje dziedziczność tej choroby. Większość badaczy jednak uważa, że wyzwalaczem nerwicy jest stresująca sytuacja życiowa lub nieświadomy konflikt wewnętrzny, często mający korzenie w dzieciństwie. Należy jednak pamiętać, że nie każda osoba poddana takim sytuacjom nabawia się nerwicy. Do cech predysponujących do nerwicy lękowej zalicza się traumatyczne doświadczenia z wczesnego dzieciństwa, niedostatek opieki rodzicielskiej, nierozwiązane konflikty wewnętrzne, uzależnienia, funkcjonowanie w patologicznych środowiskach społecznych oraz określone cechy osobowości, zwłaszcza anankastyczne.
Warto również wspomnieć, że do powstawania zaburzeń nerwicowych mogą przyczyniać się niektóre choroby przewlekłe, takie jak nowotwory, dysfunkcje układu ruchu czy urazy. Te warunki mogą powodować występowanie nagłego lub przewlekłego stresu i jeśli trwają wystarczająco długo, mogą prowadzić do zmian w osobowości. Choroby endokrynologiczne, takie jak nadczynność tarczycy (poprzez zwiększone wydzielanie hormonów tarczycy) oraz guzy chromochłonne nadnerczy (poprzez zwiększone wydzielanie kortyzolu – hormonu stresu), mogą również prowadzić do nerwicy.