W normalnym stanie, węzły chłonne są niewykrywalne podczas dotyku. Wielu pacjentów kojarzy ich bolesność i powiększenie z chorobą nowotworową czy przerzutami. Niemniej jednak, nie jest to jedyny powód dolegliwości – na przykład ból węzłów chłonnych zlokalizowanych na szyi może być spowodowany problemem stomatologicznym. Ból w węzłach chłonnych często jest sygnałem procesu zapalnego lub infekcji rozwijającej się w organizmie, a objawy ustępują po właściwym leczeniu.
Wszystkie węzły chłonne są komponentem układu immunologicznego, który ma za zadanie ochronę organizmu przed zakażeniami. Są to struktury o miękkiej konsystencji i mobilności, o rozmiarach nieprzekraczających 1-2cm, położone wzdłuż naczyń limfatycznych, które również stanowią część układu limfatycznego. Główną rolą węzłów chłonnych jest przesiewanie limfy (płynu zawierającego komórki odpornościowe) z mikroorganizmami, takimi jak bakterie i grzyby, a następnie ich eliminacja.
Węzły chłonne także pełnią istotną rolę w produkcji przeciwciał – białek odpornościowych, które bronią organizm przed zakusami pasożytów, bakterii czy wirusów. W sytuacji, gdy w organizmie pojawia się patogen, liczba komórek układu odpornościowego w węzłach wzrasta, prowadząc do powiększenia tych struktur.
Zapalenie węzłów chłonnych może być wynikiem nawet niewielkiego uszkodzenia skóry, stanu zapalnego palca ręki znanego jako zastrzał, zakażenia mieszka włosowego, gruczołu łojowego lub potowego nazywanego czyrakiem, zapalenia okolicy paznokcia (zanokcica) lub ropnia. Na wewnętrznej stronie kończyny może pojawić się bolesne zaczerwienienie o kilkumilimetrowej średnicy (tzw. smuga), które prowadzi od punktu zakażenia do powiększonych i bolesnych węzłów chłonnych. Proces zapalny ma potencjał do rozprzestrzeniania się, co może doprowadzić do powstania nacieku zapalnego.