Azotyn sodu E250 – klarowne spojrzenie na konserwant w żywności

Azotyn sodu, znany również jako E250, jest konserwantem, który jest obecny w wielu produktach spożywczych. Jego główne zastosowanie możemy odnaleźć w produkcji różnego rodzaju przetworów mięsnych oraz jako integralna część soli peklowej. Działa jak tarcza chroniąca produkty przed rozmnażaniem bakterii, dodatkowo nadaje kiełbasom i wędlinom charakterystyczną różową barwę. Zbyt duża ilość azotynu sodu jest szkodliwa dla zdrowia człowieka, działając niczym trucizna. Nie bez znaczenia jest również fakt, że może on ulegać przekształceniu w nitrozaminy o właściwościach rakotwórczych.

NaNO2, inaczej azotyn sodu czy azotan(III) sodu, to sól pochodząca od kwasu azotowego(III). W naturalnych warunkach, przy pokojowej temperaturze, prezentuje się w formie białego lub jasnożółtego proszku o strukturze granulowanej lub krystalicznej, bez wyraźnego zapachu. Może on łatwo rozpuścić się w wodzie, a co więcej cechuje go higroskopijność – zdolność do absorbowania wilgoci z otoczenia. Azotyn sodu, zarówno w postaci stałej jak i jako stężony roztwór, może stwarzać potencjalne zagrożenie dla środowiska naturalnego. Szczególnie niebezpieczny jest dla świata wodnego.

Niestety, azotyn sodu E250 ma negatywny wpływ na zdrowie człowieka. Po spożyciu wykazuje działanie toksyczne, mogąc również prowadzić do podrażnień skóry i oczu. Jest to utleniacz, który choć sam w sobie nie jest materiałem łatwopalnym, może przyczyniać się do rozwoju pożarów przez wspomaganie spalania innych substancji. Szczególnym zagrożeniem są produkty jego rozkładu termicznego – toksyczne tlenki azotu – które działają jak trucizna i są szkodliwe dla ludzkiego organizmu.

Na rynku zastosowanie azotynu sodu jest szerokie. Wykorzystuje się go w procesach syntezy chemicznej do produkcji organicznych pochodnych kwasu azotowego(III) oraz przy wytwarzaniu barwników. Najbardziej jednak znany jest jako dodatek do żywności, gdzie występuje pod oznaczeniem E250. W produktach spożywczych pełni ważną rolę jako konserwant, zapobiegając psuciu jedzenia i hamując rozwój bakterii, w tym szczególnie niebezpiecznego Clostridium botulinum, odpowiedzialnego za produkcję jadu kiełbasianego. Azotyn sodu doceniany jest również za umiejętność utrwalania różowo-czerwonej barwy w przetworach mięsnych. Wypływa to z faktu, że podczas peklowania mięsa tworzy się rodnik tlenku azotu(II) NO, który w kontakcie z mioglobiną łączy się w związki o czerwonej i różowej barwie.